PRELEGENCI – CZŁONKOWIE PROJEKTU #CYBER_ODPORNOŚĆ

Prof. Mikołaj Morzy, lic. Agata Olejniuk
Politechnika Poznańska

Dr Jan Piasecki
Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

Tytuł prezentacji: „Naukowiec w Sieci: Etyka Badań Naukowych w Internecie”

Abstrakt: Internet jest doskonałym źródłem informacji o ludzkim zachowaniu. Dlatego naukowcy specjalizujący się w najróżniejszych dziedzinach, od socjologii, przez psychologię, ekonomię, epidemiologię po informatykę, korzystają z tego narzędzia do prowadzenia badań. To dzięki internetowym śladom pozostawionym w sieci przez użytkowników możemy przewidywać zachowanie wyborców lub graczy giełdowych, rozprzestrzenienie się chorób zakaźnych oraz wykrywać zagrożenia bezpieczeństwa w sieci. Wiedza naukowa zdobyta dzięki badaniom w internecie przyczynia się do postępu nauki i wpływa na rozwój ludzkiej społeczności.

Jednak badania naukowe w sieci nieustannie wzbudzają kontrowersje. W 2008 roku znani badacze studiujący sieciowe powiązania między ludźmi opublikowali zanonimizowane dane pobrane z Facebooka w ramach projektu badawczego Smaki, Więzi i Czas (ang. Tastes, Ties, and Time). Ilość opublikowanych danych była jednak tak duża, że szybko pozwoliła na ponowną identyfikację nieświadomych uczestników. Wywołało to liczne kontrowersje wśród badaczy i użytkowników Facebooka. W 2015 roku wybuchł skandal z badaniem dotyczącym tzw. zakażenia emocjonalnego (ang. emotional contagion): badacze we współpracy z Facebookiem udowodnili, że można wpływać na stany emocjonalne użytkowników sieci społecznościowej odpowiednio manipulując algorytmem doboru treści wyświetlających się na facebookowej tablicy. Uczestnicy nie byli jednak poinformowani o tym, że biorą udział w takim badaniu. W 2016 roku firma badawcza Cambridge Analytica, została oskarżona o niewłaściwe użycie danych uzyskanych od użytkowników Facebooka w celu wpływania na wynik wyborów prezydenckich w USA. Te działania również wzbudziły dyskusje i kontrowersje.

Powstają zatem pytania, czy naukowcy mają prawo zbierać dane dotyczącego zachowania użytkowników sieci społecznościowych? Czy powinni pytać o zgodę? I wreszcie, czy ktoś powinien kontrolować i sprawdzać naukowców? W swoim wystąpieniu postaram się dać odpowiedź na te pytania oraz pokazać jakie procedury związane z etyką badań naukowych wprowadziliśmy w projekcie #Cyber_odporność.

Więcej informacji o prelegentach: Prof. Mikołaj Morzy: Linkedin, Agata Olejniuk: Linkedin, Dr Jan Piasecki: tutaj

Mgr Michał Piksa
Instytut Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk

Tytuł prezentacji: „Cztery fenotypy podatności na (dez)informację: mechanizmy poznawcze i cechy osobowości.”

Abstrakt: Dezinformacja stanowi poważne zagrożenie dla demokracji, stabilności społeczno-politycznej i zdrowia publicznego. Poznanie mechanizmów kognitywnych i cech osobowości, które przyczyniają się do oceny prawdziwości docierających informacji, problemów w rozpoznaniu ich prawdziwości i behawioralnego zaangażowania, zwłaszcza w kontekście mediów społecznościowych, stanowi jedno z największych wyzwań obecnej dekady.

Nasze badania miały na celu opracowanie i przetestowanie wielowymiarowej typologii, umożliwiającej klasyfikację ludzi na cztery różne fenotypy podatności na (dez)informacje, a następnie ustalenie międzyfenotypowych różnic w profilach poznawczych i psychologicznych testowanych osób. Badane procesy poznawcze obejmowały wrażliwość na informacje zwrotne, aktualizację przekonań i tendencyjność poznawczą. Psychologiczne cechy będące przedmiotem zainteresowania obejmowały model Wielkiej Piątki, narcyzm, lęk i dyspozycyjny optymizm.

W ramach badania, uczestnicy wypełnili ankiety online, które składały się z nowej skali podatności na (dez)informacje, zaawansowanych testów poznawczych i narzędzi psychometrycznych.

Zidentyfikowano 4 fenotypy podatności na (dez)informacje: wątpiący, wiedzący, naiwniacy i konsumenci. Badanie wykazało również, że wiara w dezinformację nie oznacza zaprzeczania prawdzie. Najliczniejsze fenotypy obejmowały osoby, które były albo podatne (konsumenci), albo oporne (wątpiący) na każdy rodzaj informacji, niezależnie od jej prawdziwości. Znacznie rzadsze były fenotypy charakteryzujące się doskonałym i słabym rozeznaniem prawdziwości informacji (odpowiednio wiedzący i naiwniacy). Nasze badania wykazały znaczące międzyfenotypowe różnice we wrażliwości na pozytywne i negatywne informacje zwrotne, tendencyjności oceny, poziomie ekstrawersji, sumienności, ugodowości, stabilności emocjonalnej, narcyzmu, lęku i optymizmu.

Uzyskane wyniki stanowią podstawę nowego, holistycznego podejścia do rozumienia podatności na (dez)informację oraz leżących u jej podstaw mechanizmów poznawczych i psychologicznych.

Więcej informacji o prelegencie: Orcid, Researchgate, Linkedin

Dr Paweł Gwiaździński
Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

Tytuł prezentacji: „Przegląd systematyczny psychologicznych interwencji przeciwdziałających dezinformacji w mediach społecznościowych.”

Abstrakt: Wzrost liczby użytkowników mediów społecznościowych oraz gwałtowny wzrost dezinformacji rozpowszechnianej na platformach społecznościowych stał się poważnym zagrożeniem dla demokratycznego dyskursu i zdrowia publicznego. Niniejsza sytuacja spowodowała zwiększone zapotrzebowanie na wykrywanie dezinformacji i badanie możliwych interwencji. Aby przyczynić się do rozwiązania tego trudnego i pilnego problemu, przedstawiamy systematyczny przegląd interwencji psychologicznych przeciwdziałających dezinformacji w mediach społecznościowych. Przegląd został przeprowadzony w celu (i) porównania skuteczności interwencji, (ii) zdefiniowania taksonomii interwencji, (iii) dostarczenia wskazówek do opracowania skutecznych interwencji. Przeprowadzone zostały systematyczne wyszukania w trzech bibliograficznych bazach danych: Scopus, PubMed i Embase, oraz dodatkowe przeszukiwanie Google Scholar i list referencyjnych. Doprowadziło nas to do zidentyfikowania 3461 rekordów, z których 75 spełniało kryteria kwalifikacji do włączenia do ostatecznego przeglądu. Interwencje psychologiczne zidentyfikowane podczas przeglądu można podzielić na cztery kategorie: Zmiana UX, Edukacyjne, Upominanie i Zaszczepienie, a następnie na podkategorie w ich obrębie. Większość z badanych interwencji nie była wdrażana i testowana w rzeczywistym środowisku mediów społecznościowych, ale w ściśle kontrolowanych warunkach lub na platformach crowdsourcingowych. Przedstawiona ocena wykonalności wdrożenia, wyrażona w sposób jakościowy i z punktacją liczbową, może być wskazówką do opracowania przyszłych interwencji, które można z powodzeniem wdrożyć na platformach mediów społecznościowych.

Więcej informacji o prelegencie: Researchgate, c-lab.

Powrót do strony wydarzenia